Marek Nowicki, Czym są prawa człowieka?
Serdecznie dziękujemy
Helsińskiej Fundacji Praw Człowieka
za wyrażenie zgody na publikację
niniejszego wykładu Marka Nowickiego
Wiedza o prawach człowieka jest dyscypliną lokującą się gdzieś pomiędzy filozofią, a zwłaszcza etyką, licznymi gałęziami prawa i naukami politycznymi. W swym współczesnym kształcie powstała ona po II wojnie światowej, choć korzeni jej można poszukiwać w starożytności, średniowieczu, a zwłaszcza w myśli Oświecenia.
Prawa człowieka nie były przedmiotem badań ani nauczania w świecie komunistycznym, choć sama ta zbitka słów, opatrzona przymiotnikiem „socjalistyczne”, zaczęła pojawiać się w latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych, zaciemniając i celowo rozmywając nośne, napływające z Zachodu idee, określane u nas mianem „burżuazyjnych praw człowieka”.
W latach dziewięćdziesiątych nastąpiło w Polsce szybkie upowszechnienie koncepcji praw człowieka, nie sposób jednak w kilka lat odrobić półwiekowego opóźnienia w rozwoju świadomości społecznej, zwłaszcza, że i inne pośrednio tylko z prawami człowieka związane terminy, jak demokracja, lewica, prawica itp., których sens wypaczyła najpierw PRL-owska ideologia, a później politycy okresu transformacji ustrojowej, budzą liczne nieporozumienia.
Czytaj cały tekst Marka Nowickiego
Marek Nowicki (ur. 1947, zm. 2003) działacz społeczny, obrońca praw człowieka, z wykształcenia fizyk jądrowy. W grudniu 1982 r. współtworzył podziemny Komitet Helsiński w Polsce. Był współautorem jego pierwszych raportów na temat naruszeń praw i wolności człowieka w PRL, przekazywanych Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie. Po upadku komunizmu w Polsce członkowie Komitetu Helsińskiego założyli Helsińską Fundację Praw Człowieka. Stał na jej czele od 1990 r. Helsińska Fundacja Praw Człowieka jest obecnie jedną z najbardziej doświadczonych i profesjonalnie działających organizacji pozarządowych w Europie.
Marek Nowicki był wielokrotnie powoływany w charakterze eksperta w dziedzinie praw człowieka – przez organizacje międzynarodowe, takie jak OBWE czy ONZ, oraz przez komisje obu izb polskiego parlamentu. Współtworzył projekt “Karty Praw i Wolności”, który wpłynął na kształt polskiej Konstytucji. Był autorem licznych publikacji i scenariuszy filmów na temat historii i filozofii praw człowieka, współtwórcą programów edukacyjnych, a nade wszystko wspaniałym wykładowcą. Zainicjował szeroko zakrojoną działalność edukacyjną w zakresie praw człowieka, powołując między innymi Szkołę Praw Człowieka Helsińskiej Fundacji. Inspirował i wspierał ruch ochrony praw człowieka w państwach autorytarnych oraz w nowych demokracjach – zwłaszcza w Polsce i krajach byłego Związku Radzieckiego. Niemal do końca życia nieustannie podróżował z wykładami do Rosji, Azji Centralnej i Kaukazu. Szczególnie tam też, dzięki swojej sile i charyzmie stał się symbolem pokojowej walki o godność i prawa jednostki.
